Trong gần 30 phút chia sẻ, anh đã trải lòng về hành trình đến với nghề luật, cơ duyên gắn bó với lĩnh vực trọng tài thương mại, cũng như sứ mệnh của NextGen VTA – sáng kiến dành cho thế hệ chuyên gia pháp lý và trọng tài viên trẻ.

Ban Thư ký VTA trân trọng giới thiệu toàn văn nội dung buổi phỏng vấn dưới đây.

MC Minh Châu: Lời đầu tiên, cho phép chúng em được gửi lời chào và cảm ơn anh Sang đã dành thời gian tham gia buổi trò chuyện hôm nay cùng tụi em. Trước khi đến với những nội dung chính, mong anh có thể chia sẻ đôi điều về hành trình của chính anh – điều gì đã đưa anh đến với nghề luật, và cơ duyên nào đã kết nối anh với lĩnh vực trọng tài?

Anh Phạm Xuân Sang: Chào Minh Châu và các bạn. Trước hết, thay mặt Trung tâm Trọng tài Thương nhân Việt Nam (VTA), cho phép anh gửi lời cảm ơn đến team truyền thông – cảm ơn các bạn rất nhiều vì đã dành thời gian cho các hoạt động của NextGen VTA.

Anh rất vui được tham gia buổi phỏng vấn này, và thật sự cảm thấy xúc động khi có dịp sống lại những ký ức đẹp nhất của thanh xuân – khi được hỏi về hành trình nghề luật của mình. Anh đã ước mơ trở thành một luật sư, cụ thể là luật sư tranh tụng, từ khi học lớp 6. Ước mơ đó là lý do anh theo học ngành luật, và sau này gắn bó suốt hơn 20 năm qua với nghề này.

Năm 2013, từ kinh nghiệm thực tiễn của một luật sư tranh tụng, anh có cơ duyên trở thành Luật sư trưởng cho một tập đoàn tư nhân lớn tại Việt Nam. Gần 10 năm gắn bó tại đây là hành trình vừa hành nghề tranh tụng, vừa tham gia tổ chức hệ thống quản trị pháp lý cho tập đoàn và các đơn vị thành viên, giải quyết nhiều tranh chấp kinh doanh – thương mại.

Chính trong thời gian công tác tại đây, ý tưởng về việc thành lập một trung tâm trọng tài thương mại đã hình thành. Có hai lý do thực tiễn dẫn đến điều đó: Thứ nhất, tất cả các tranh chấp kinh doanh mà anh tham gia xử lý thời điểm đó đều giải quyết tại Tòa án. Có vụ tranh chấp giá trị chỉ khoảng 5 tỷ đồng nhưng mất gần 10 năm mới được giải quyết xong sau nhiều cấp xét xử – điều này ảnh hưởng rất lớn đến sự ổn định và phát triển kinh doanh của doanh nghiệp. Thứ hai, trong các dự án hợp tác với đối tác quốc tế, khi các doanh nghiệp Việt Nam đề xuất sử dụng trung tâm trọng tài tại Việt Nam, thì hầu như không được đối tác nước ngoài chấp thuận do tại thời điểm đó chưa có một trung tâm nào được nhận diện rõ và đạt chuẩn quốc tế.

Đó là hai lý do chính yếu để anh và các cộng sự sáng lập VTA vào năm 2018, với mong muốn tạo thêm một lựa chọn tin cậy cho cộng đồng doanh nghiệp – một cơ quan tài phán phù hợp với cả yêu cầu thực tiễn môi trường kinh doanh tại Việt Nam và tiêu chuẩn quốc tế.

MC Minh Châu: Một trong những điểm đặc biệt của NextGen VTA là định hướng rõ ràng dành cho thế hệ trẻ dưới 35 tuổi. Vậy điều gì đã thôi thúc anh khởi xướng cộng đồng này? Vì sao thế hệ trẻ lại được đặt làm trung tâm cho hành trình ý nghĩa này?

Anh Phạm Xuân Sang: Nếu tính từ Pháp lệnh Trọng tài Thương mại 2003 đến nay, cơ chế trọng tài tại Việt Nam đã có hơn hai thập kỷ phát triển. Nhưng cá nhân anh cho rằng vẫn còn rất nhiều việc phải làm để trọng tài thực sự trở thành một cơ chế được tin cậy bởi cộng đồng doanh nghiệp trong nước và các nhà đầu tư quốc tế.

Từ nhận thức, hiểu biết, đến thói quen sử dụng trọng tài – vẫn còn là một hành trình dài. Nhiều doanh nghiệp chưa quan tâm đến việc lựa chọn trọng tài làm phương thức giải quyết tranh chấp trong hợp đồng. Trong khi đó, trọng tài có nhiều ưu điểm phù hợp với môi trường kinh doanh hiện đại: giải quyết nhanh, bảo mật, linh hoạt, hiệu quả.

Anh tin rằng, để thay đổi thói quen đó, thế hệ trẻ là lực lượng quan trọng. Bởi họ là những người trực tiếp tư vấn, dự thảo hợp đồng, tham gia đàm phán – và cũng chính là những người có tư duy mới, có khả năng tạo ra sự thay đổi. Thế hệ luật sư, chuyên gia pháp lý, trọng tài viên dưới 35 tuổi hôm nay sẽ là những người góp phần định hình tương lai ngành luật và trọng tài Việt Nam trong những thập kỷ tới.

MC Minh Châu: Từ góc nhìn của một người làm nghề lâu năm, anh thấy các bạn trẻ thường gặp những thách thức nào lớn nhất khi bước vào nghề luật, đặc biệt là lĩnh vực trọng tài?

Anh Phạm Xuân Sang: Mỗi thế hệ làm nghề đều có những khó khăn riêng, nhưng có một điều anh luôn trăn trở – đó là việc xác định hướng đi nghề nghiệp, và sâu hơn là lý do mình chọn nghề này. Nếu nghề luật trở thành “chân ái,” thì thử thách không còn là rào cản. Anh rất tâm đắc với câu nói của Thiền sư Thích Nhất Hạnh: “No Mud, No Lotus – Không có bùn thì không có sen.”

Ba điều mà anh thấy các bạn trẻ thường thiếu: Một là thiếu hình dung đúng về nghề. Hai là thiếu người đồng hành. Và ba là thiếu cơ hội thực tiễn. Đó cũng là lý do NextGen VTA ra đời – để các bạn không phải bắt đầu một mình, mà có nơi để tìm thấy lý do, động lực và hành trình của chính mình.

MC Minh Châu: Anh có thể chia sẻ cụ thể hơn về sứ mệnh của NextGen VTA và các hoạt động đã và sẽ được triển khai?

Anh Phạm Xuân Sang: Sứ mệnh của NextGen VTA có ba điểm rõ ràng: Thứ nhất, thúc đẩy văn hóa sử dụng trọng tài và ADR tại Việt Nam. Thứ hai, tạo môi trường để thế hệ trẻ phát triển chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp và tư duy quốc tế. Thứ ba, hình thành một cộng đồng pháp lý có tư duy tiên phong, biết kết nối và sẵn sàng đồng hành cùng những chuyển đổi toàn cầu.

Hiện tại, NextGen VTA đang triển khai các hoạt động truyền thông chuyên sâu, giải thưởng VTA NextGen Rising Star Award, mentoring, đào tạo thực tiễn và kết nối với các đối tác trong – ngoài nước để mở rộng cơ hội thực hành và học hỏi. Sắp tới, chúng ta sẽ đẩy mạnh hoạt động kết nối quốc tế và xây dựng hệ sinh thái mentoring có chọn lọc, đồng thời tiếp tục nâng cao nhận thức về trọng tài trong cộng đồng.

MC Minh Châu: Chúng em rất ấn tượng với khẩu hiệu “Be Trusted Generation” của NextGen VTA. Anh có thể chia sẻ thêm về thông điệp này?

Anh Phạm Xuân Sang: “Be Trusted Generation” không chỉ là một khẩu hiệu đẹp. Đó là một lời mời gọi và cũng là một cam kết. Làm nghề luật – đặc biệt tại Việt Nam – chưa bao giờ là dễ. Nhưng chúng ta có thể cùng nhau xây dựng một thế hệ làm nghề nghiêm túc, có trách nhiệm và có chiều sâu.

Chúng tôi đặt niềm tin vào thế hệ trẻ – không phải vì các bạn giỏi hơn – mà vì các bạn là hiện tại và là tương lai của nghề luật. Để trở thành một thế hệ được tin tưởng, các bạn cần ba điều: hiểu rõ nghề mình làm, biết vì sao mình theo nghề, và luôn giữ được sự tử tế – với chính mình và với người mình phục vụ.

MC Minh Châu: Nếu được gửi một lời nhắn đến những người trẻ đang bắt đầu hành trình với nghề luật – anh muốn nói điều gì nhất?

Anh Phạm Xuân Sang: “Be the Trusted Generation in Law and Arbitration – Hãy là một thế hệ được tin cậy trong ngành luật và trọng tài.” NextGen VTA là cộng đồng để cùng bạn trở thành thế hệ đó.

-VTA-

Điều khoản trọng tài mẫu (Model Arbitration Clause) của VTA: “Mọi tranh chấp phát sinh từ hoặc liên quan đến hợp đồng này sẽ được giải quyết bằng trọng tài tại Trung tâm Trọng tài Thương nhân Việt Nam (VTA) theo Quy tắc tố tụng trọng tài của Trung tâm này”. “Any dispute arising out of or in relation with this contract shall be resolved by arbitration at the Vietnam Traders Arbitration Centre (VTA) in accordance with its Rules of Arbitration”.

Trung tâm Trọng tài Thương nhân Việt Nam (VTA) là cơ quan tổ chức, điều phối hoạt động giải quyết tranh chấp trong kinh doanh bằng trọng tài quy chế, với thẩm quyền giải quyết các tranh chấp: (i) Tranh chấp giữa các bên phát sinh từ hoạt động thương mại; (ii) tranh chấp giữa các bên trong đó có ít nhất một bên có hoạt động thương mại; (iii) tranh chấp giữa các bên mà pháp luật quy định giải quyết bằng Trọng tài.