Theo PGS.TS. Nguyễn Mạnh Quân, để đổi mới tạo đột phát cho nền kinh tế, chúng ta phải thay đổi cách tiếp cận mà nguồn lực quan trọng cần khi thác là con người và sáng tạo.
Phát biểu tại Diễn đàn kinh tế 2023: Cùng doanh nghiệp "vượt sóng" do Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp tổ chức chiều ngày 17/11/2021 tại Hà Nội, PGS.TS. Nguyễn Mạnh Quân, Viện trưởng Viện NC&PT DN (INBUS), Trường ĐH Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội bày tỏ, năm 2022 sắp trôi qua, nhìn lại chặng đường 1 năm vừa qua và những năm Covid, chúng ta có thể tự hào về những gì đã đạt được.
Trong những thành tích của nền kinh tế, đóng góp của doanh nghiệp là rất lớn. Thành tích này được thể hiện rõ qua kết quả phân tích 21 chỉ số tài chính của doanh nghiệp trong 2 năm 2021-20222. Theo đó, trong 26 ngành có các doanh nghiệp tham gia các thị trường chứng khoán Việt Nam gồm: 18/26 (chiếm 69%) ngành có giá cổ phiếu tăng vượt 10.000đ/cp, và cổ tức trên 15%; Nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản tăng 15,4%, Bảo hiểm ngân hàng – 11,6%, Sản xuất kim loại – 8,3%, KHCN – 6,5%, BĐS – 6%; Các ngành có số lượng doanh nghiệp tăng nhiều nhất gồm: Thương mại – BĐS – Xây dựng dân dụng – Sản xuất vật liệu phi kim – Chế biến thực phẩm – Môi trường – Logistics. Ở các ngành này, số doanh nghiệp có cổ tức và/hoặc giá cổ phiếu tăng lớn hơn số bị suy giảm.
Từ góc độ mức độ cải thiện về năng lực quản trị, kết quả phân tích cho thấy, những ngành có số số doanh nghiệp có tỷ trọng các chỉ số được cải thiện nhiều nhất gồm: Ngân hàng Bảo hiểm (67%), Năng lượng (61%), Nông, Lâm, Thủy sản (56%), Môi trường (56%), Khai khoáng và Thời trang (55%), Kho bãi và Hóa, Dược (54%), Thương mại và BĐS (53%), Xây dựng chuyên dụng (52%), Gia công kim loại (51%), Chế tạo máy (50%).
Các ngành có nhiều nhất các doanh nghiệp có chỉ số được cải thiện gồm Ngân hàng Bảo hiểm, Năng lượng, Môi trường, Thời tràn, Khai khoáng, Gia công kim loại, BĐS, Thương mại. Tuy nhiên, cũng có những ngành phải chịu những tổn thất do Covid gây ra.
PGS.TS Nguyễn Mạnh Quân cũng nhận định, thông qua bức tranh 1.500 doanh nghiệp niêm yết tạo nên, có thể thấy, bức tranh kinh tế của Việt Nam trong những năm vừa qua cho thấy vẫn có nhiều dấu hiệu tích cực. Điều đó có nghĩa, khả năng chống chịu với những khó khăn do thiên tai gây ra của doanh nghiệp Việt Nam là khá tốt; đó cũng là động lực để nền kinh tế tiếp tục tăng trưởng.
“Covid đặt ra thử thách, và doanh nghiệp Việt Nam đã chứng tỏ nền kinh tế còn nhiều tiềm năng để phát triển. Dường như điều đó không thấy rõ lắm ở các nền kinh tế khác trên thế giới. Covid cũng là quãng thời gian chững lại cần thiết để chúng ta nhìn lại nền kinh tế và thế giới.
Lấy Diễn đàn Kinh tế Thế giới WEF làm ví dụ. Từ 2019, WEF bắt đầu có cách nhìn khác đi đối với bức tranh kinh tế toàn cầu. Trong các báo cáo thường niên của mình, thay vì phản ánh các nền kinh tế khác nhau thông qua các chỉ số so sánh chi tiết, trong những năm gần đây WEF hướng sang các vấn đề mang tính toàn cầu như Hợp tác ở phạm vi toàn cầu – Chuyển đổi ngành – Môi trường và khí hậu – Sáng kiến về kinh tế và xã hội – và Tác động của CMCN lần thứ Tư. Cách nhìn mới không làm thay đổi hiện trạng nền kinh tế, nhưng chúng gợi ra rằng, chúng ta phải tiếp cận theo cách mới đối các vấn đề kinh tế quốc nội và quốc tế”, ông Quân chia sẻ.
Theo WEF, Việt Nam được xếp vào tốp đầu nhóm các quốc gia phát triển dựa trên nguồn lực. Từ đó suy ra, mặc dù được cộng đồng quốc tế đánh giá cao về khả năng phát triển trong thời gian qua, Việt Nam khó có thể tạo ra được bước phát triển nhanh trong những năm tới, nếu tiếp tục dựa vào các nguồn lực tự nhiên như cho đến hiện nay.
Để tạo bước đột phá, theo vị PGS, chúng ta cần phải thay đổi cách tiếp cận, nguồn lực quan trọng mà Việt Nam cần khi thác là con người và sáng tạo, là con đường cần lựa chọn.
“Những nghiên cứu thực tế ở một số doanh nghiệp thành công của chúng tôi cho thấy: cách tư duy đột phá có thể mang lại: Thứ nhất, một tầm nhìn khác so với cách tiếp cận truyền thống, trong đó việc kinh doanh không còn bị thách thức bởi những vấn đề cơ bản như vốn, thị trường/quy mô hoặc cơ hội phát triển;
Thứ hai, nguồn lực sử dụng thay đổi và việc khai thác nguồn lực cũng thay đổi;
Thứ ba, là cơ hội phát triển được mở rộng, khả năng tiếp cận với kinh tế thế giới nhanh hơn, dễ dàng hơn.
Một trong những thách thức lớn nhất đối với doanh nghiệp hiện nay là phát triển bền vững, trong một môi trường biến đổi nhanh, rất năng động và khó dự đoán. Quan điểm về phát triển bền vững của LHQ dựa trên 3 trụ cột: Kinh tế – Xã hội – Môi trường, đặt nền cho việc phát triển cách tiếp cận về kinh doanh bền vững trên cơ sở 3 trụ cột: Công nghệ – Nhân lực – Quản lý.
Khái niệm ‘Môi trường’ cũng được mở rộng để bao hàm cả 2 phạm trù: Môi trường Kỹ thuật gồm Hệ thống công nghệ và Môi trường Quản lý với các Hệ thống tổ chức và Chính sách quản lý điều hành. Trong khi Công nghệ số và Chuyển đổi số có thể giúp cải thiện môi trường kỹ thuật; như đã được Chủ tịch WEF trích dẫn trong cuốn CMCN lần thứ Tư rằng, thực tế đã chứng minh tiến bộ KHCN không giúp nâng cao năng suất. Tất cả phụ thuộc nhân tố con người”, vị PGS phân tích.
DIỄM NGỌC - Ảnh: TUẤN NGỌC (Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam)
